فرآیند مدیریت بحران مستلزم برنامه ریزی درست، ایجاد آمادگی و فراهم ساختن امکانات و تجهیزات لازم برای رؤیارویی با بحران، به منظور به حداقل رساندن آثار تخریبی حاصل از بحران است. این فرایند شامل یکسری اقدامات هماهنگ و یکپارچه به شرح زیر می باشد.
پیشگیری: مهمترین بخش مدیریت بحران است، چرا که دربردارنده اهداف و راهبردهای حفاظت پیشگیرانه است و شامل اقداماتی از جمله شناسایی خطرات قبل از وقوع، تدوین یک طرح مناسب برای مقابله با وضعیتهای اضطراری/ بحران و سازماندهی منابع موجود برای به حداقل رساندن خطرات مهارشونده است.
آمادگی: مهمترین موارد آمادگی شامل تهیه و تدوین دستورالعمل مناسب، سازمان یافته و مرتبط برای وضعیت اضطراری، مشخص نمودن روش هــای تخلیه و اقدامات احتیاطی، شناسایی افراد و گروههای کاری برای کمک در هنگام وقوع حادثه، آموزش کارکنان و داشتن پوشش بیمه کتابخانه می باشد.
مقابله (اقدامات حین وقوع حادثه): مهمترین اقدامات در مرحله مقابله شناسایی سطوح اضطراری و بحران از طریق رهبری صحنه و حادثه با توجه به شرایط پیش بینی شده و روند توسعه رخداد و امکانات مورد نیاز برای مقابله؛ ارزیابی سریع وضعیت موجود؛ اطمینان از ایمنی کارکنان؛ حفاظت مجموعه از آسیب بیشتر؛ ارزیابی دقیق و جامع از میزان خسارات وارده و شناسایی انواع منابع آسیب دیده می باشد.
تهیه گزارشات آماری، شناسایی ماهیت و نوع آسیب ها و بازسازی: به منظور نجات مواد به طریقی است که میزان آسیب دیدگی منابع و هزینه بازسازی و مرمت بعدی به حداقل برسد.
نقش کتابخانه ها در مدیریت بحران
کتابخانههای علوم پزشکی به مثابه قلب تپنده نظام سلامت کشور، عهده دار انتقال اطلاعات مناسب و به هنگام به شریانهای جامعه هستند. بنابراین در حوزه مدیریت بحرانهای طبیعی مانند زلزله و سیل و ...، یا بیماریهای واگیر و همهگیرحائز نقش محوری و اساسی هستند؛ لذا بایستی در رویارویی با چنین بحرانهایی بتوانند مقتدارانه عمل کنند.
کتابخانهها به عنوان مراکز اطلاعرسانی در جامعه در عصر جدید کارکردهای متمایزی میپذیرند. آشنایی مدیران و کارکنان کتابخانهها با مباحث مدیریت بحران، میتواند کتابخانه را در ارائه خدمات هرچه مفیدتر در زمان وقوع بلایای طبیعی، یاری دهد. در این میان استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات مانند شبکههای اجتماعی، خدمات پست الکترونیکی، پزشکی ازراه دور با همکاری کتابداران پزشکی و انتشار آنلاین تصاویر حوادث طبیعی از طریق کتابخانه؛ کتابخانه را در راستای این مهم توانمندتر خواهد ساخت.
انواع حوادث:
الف) حوادث طبیعی
ب ) حوادث غیرطبیعی( ساخته دست بشر(
ناگهانی: مثل سیل – زلزله – طوفان – آتشفشان – رانش زمین
درازمدت: مثل اپیدمی – خشکسالی – قحطی
انواع بحرانها :
ناگهانی: مثل سوانح ساختمانی – تصادفات – انفجارات – آتش سوزی
درازمدت: مثل درگیری های داخلی و اغتشاشات اجتماعی – جنگ
